کتاب
کتاب«الابنیه عن حقایق الدویه»
- كتاب
- نمایش از یکشنبه, 29 فروردين 1389 07:23
- بازدید: 7176
به گزارش خبرگزاری میراث فرهنگی و به نقل از روابط عمومی میراث مکتوب، کتاب «الابنیة عن حقایق الادوی» (روضةالانس و منفعةالنفس) نوشته ابومنصور موفق بن علی هروی و به خط علی‌بن احمد اسدی طوسی در 447ق است که با مقدمه‌های فارسی ایرج افشار و علی اشرف صادقی، و مقدمه‌های انگلیسی برت فراگنر، نصرت الله رستگار، کارل هولوبار، اوا ایربلیش، محمود امیدسالار به بازار نشر ایران عرضه شده‌است.
چاپ عکسی(نسخه‌برگردان) کتاب «الابنیة عن حقایق الادویة » که کهن‌ترین نسخه فارسی تاریخ‌دار موجود جهان است به کوشش مرکز پژوهشی میراث مکتوب و با همکاری فرهنگستان علوم اتریش به قطع اصل نسخه خطی به صورت کامل در ایران منتشر شده است.
بنا بر گزارش روابط عمومی میراث مکتوب،« الابنیه عن حقایق الادویه »یکی از مهم‌تر‌ین و کهن‌ترین آثار فارسی در زمینه داروشناسی است که به خامه ابومنصور موفق‌بن علی هروی به نگارش در آمده‌است.
از نویسنده این اثر جز همین نام آگاهی چندانی در دست نیست و چنین به نظر می‌رسد که وی در زمان کتابت نسخه اصلی این اثر (447ق) زنده بوده‌است.
برخی از خاورشناسان نیز کوشیده‌اند روزگار زندگی نویسنده و امیری را که این کتاب به او اهدا شده مشخص کنند و بر همین اساس احتمالاتی را مطرح کرده‌اند.
از این اثر ارزشمند دست‌نوشته‌ای تاریخ‌دار و بی‌مانند به خط علی‌بن احمد اسدی طوسی باقی مانده است که تا امروز کهن‌ترین دستنوشته فارسی شناخته شده در جهان است؛ این دستنوشته در کتابخانه ملی اتریش به شماره A.F.340 نگهداری می‌شود.
پیش‌تر دو بخش از الابنیه با مقدمه کوتاه مجتبی مینوی به سال 1344 در سلسله انتشارات بنیاد فرهنگ ایران به چاپ عکسی رسیده‌است و پس از آن نسخه‌برگردان کاملی از آن، به صورت سیاه و سفید (جز چهار صفحه از آغاز و پایان نسخه که رنگی است) از سوی انتشارات آکادمی گراتس اتریش در سال 1972 با مقدمه تالبوت و ترجمه انگلیسی زلیگمان که به زبان لاتینی بر چاپ سال 1859م نوشته بود، انتشار یافت.
نخستین کسی که درباره نسخه الابنیه سخن گفت، ژوزف هامر پورگشتال(1774ـ1892) خاورشناس اتریشی بود و پس از آن فرانسیسکو رومئو زلیگمان (1808 ـ 1892م) با بررسی و چاپ متن آن، توجه علاقه‌مندان زبان فارسی و تاریخ علم را به این اثر جلب کرد و سپس مقالاتی در معرفی آن از سوی علامه محمد قزوینی، ملک‌الشعرا بهار و مهدی بیانی به نگارش در آمد و مرحوم احمد بهمنیار نیز به تصحیح آن اشتغال ورزید که تصحیح وی در سال 1346ش به کوشش مرحوم دکتر حسین محبوبی اردکانی از سوی دانشگاه تهران منتشر شد.
چاپ عکسی (نسخه‌برگردان) جدید این دستنوشته که به کوشش مرکز پژوهشی میراث مکتوب و با همکاری فرهنگستان علوم اتریش منتشر می‌شود، نخستین چاپ رنگی و کامل آن در ایران است که با چند مقدمه فارسی و انگلیسی همراه است. مقدمه‌های فارسی این اثر به قلم استاد ایرج افشار و دکتر علی‌اشرف صادقی به نگارش درآمده است و افزون بر آن، ترجمه فارسی مقدمه زلیگمان نیز به این مجموعه افزوده شده‌است.
افشار اثر را از جنبه نسخه‌شناسی و صادقی نیز از جنبه ویژگی‌های زبانی در مقدمه‌های خود مورد بررسی قرار داده‌اند و پیرامون این اثر نکته‌ها و مطالبی را مطرح کرده‌اند.
در بخش مقدمه‌های انگلیسی نیز برت فراگنر، مدیر بخش ایران‌شناسی فرهنگستان علوم اتریش و نصرت‌الله رستگار عضو این فرهنگستان در مقدمه‌ای مشترک به معرفی این دستنوشته پرداخته‌اند و پس از آن مقدمه مقدمه کارل هولوبار، استاد تاریخ پزشکی دانشگاه وین، و سپس مقدمه اوا ایربلیش، مدیر بخش نسخه‌های خطی فرهنگستان علوم اتریش، و در پایان مقدمه محمود امیدسالار، نسخه‌پژوه و کتابدار دانشگاه کالیفرنیا، قرار گرفته است و در هر یک از این مقدمه‌ها از برخی ویژگی‌ها و ارزش‌های دستنوشته و محتوای الابنیه سخن به میان آمده است.
