چهارشنبه, 21ام فروردين

شما اینجا هستید: رویه نخست ایران پژوهی تیره‌های ایرانی

تیره‌های ایرانی

نقدی بر گزارش روزنامه شرق در خصوص اقوام

وارونِ آنچه محمود مهرمحمدی، سرپرست محترم دانشگاه فرهنگیان و یکی از مؤلفان سند تحول بنیادین، گفته‌اند آنچه در قانون اساسی به آموزش و پرورش تکلیف شده است، نه اصل پانزدهم بلکه اصل سی‌ام قانون اساسی است؛ آنجا که دولت موظف است «وسایل آموزش و پرورش رايگان را براي همه‌ی ملت تا پايان دوره‌ی متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصيلات عالي را تا سر حد خودكفايي كشور به طور رايگان گسترش دهد».

درآمدی بر واژه‌شناسی آبادیهای دیرین آذربایجان

پیوندهای فرهنگی آذربایجان و اران با ایران چنان ژرف، دامنه‌دار و ناگسستنی است که حتا شمردن آنها، زمانی فراخ می‌خواهد ولی یکی از ساده‌ترین و شیرین‌ترین این پیوندها، نام‌های دیرین کوه‌ها، رودها، شهرها و آبادی‌هاست. برخورد با نام‌هایی مانند فاراب [روستایی میان خلخال و میانه ]، داراب [ روستایی نزدیک سراب]، دستجرد [ روستایی نزدیک آذرشهر و نیز روستایی در بخش خروانق شهــرسـتان ورزقان]، بسطام [ روستایی نزدیـک قـره ضیاء الدین]، گـیلانـده [روسـتایی نزدیک هشتجین اردبیل]، رشت آباد [روستایی نزدیک اهر]، لاهرود [روستایی نزدیک مشکین شهر]، دربند [روستایی در هشترود] و بودن همین نام‌ها در جاهای دیگر ایران زمین، همچنین نام‌های زیبا و ریشه‌داری مانند شروان، نخچوان، باکو، لنکران، نارداران، اردوباد، شوشه، گنجه، اهورا، نریمان و دهها دیگر چون این‌ها در سرزمین اران، انبازش [ اشتراک ] دیرین فرهنگی و زبانی اران و آذربایجان با ایران زمین را به گونه‌ای ساده و سرراست نشان می‌دهد.

روایت هویت در آذربایجان

مقبرة‌الشعرای تبریز خوابگاه ابدی بیش از 400 شاعر پارسی‌زبان است که نمایشگر بی‌نظیری از مرکزیت این شهر در ترویج ادب فارسی است. یکی از مهم‌ترین تواریخ محلی کشورمان «سفینه تبریز» است که در قرون میانه به فارسی، عربی و آذری پهلوی در بیش از ‌هزار صفحه تاریخ، جغرافیا و علوم منطقه را روایت می‌کند و هیچ نشانی از تعلق غیرایرانی در آن دیده نمی‌شود.

زبان مادری و میهن مادری

در واقع این نوشتار به دنبال تشریح موانع و لوازم ناممکن آموزش به زبان مادری در ایران نبود وگرنه برشمردن همین موانع به خودی خود منادیان این شعار عوام‌فریب را با کثیری از معماهای حل‌نشدنی مواجه خواهد کرد. آنچه در اصل 15 قانون اساسی آمده است آشنایی با زبان و ادبیات مادری به عنوان یک میراث فرهنگی امری جدا و پسندیده است اما میان «آموزش زبان مادری» و «آموزش به زبان مادری» بسیار بیشتر از یک «به»ی ساده فاصله است.

کردان؛ مرزداران همیشه سرفراز ایران

کردان ساکن ایران، از حدود باختر آذربایجان غربی. کردستان، استان کرمانشاه، استان ایلام و شمال غربی استان خوزستان تا (دهلران) زندگی می‌کنند و عمدتا گویش آنان کردی (کرمانجی) است و چنانچه شهر به شهر و روستا به روستا در شیوه سخن گفتن آنان کاوش کنیم، در می یابیم که زبان این مردم آرام آرام دگرگون می شود و از کردی مهابادی به کرمانجی (کرمانشاهی)، لری ایلامی، لری (خرم آبادی)، بختیاری، بلوچی، پشتون تغییر می‌یابد تا آنجا که سخن گفتن کردان، همسانی‌های بسیاری با شیوه مکالمه پشتون های افغانستان دارد و نشان دهنده هم خونی، هم نژادی مردمانی است که در فلات بزرگ ایران زندگی می‌کنند و در همین حال، با هندیان شبه قاره هند نیز، عموزاده هستند.

ایرانیان ملی رای می‌دهند، نه قومی و محلی

ایران در آغاز دهه 90، انتخابات پرشور و بااهمیتی را پشت‌سر گذاشت. تحلیلگران خارجی و داخلی بر این باورند که نتیجه این انتخابات ایران را قدرتمندتر خواهد کرد و بر توان ملی خواهد افزود. در این بین به نظر می‌رسد، وقت آن رسیده است که پس از پایان قطعی رقابت‌ها سراغ نقد و بررسی رفتار سیاسی نخبگان کشور در قالب تبلیغات انتخاباتی برویم. هرچند اغلب، مقوله هویتی و همبستگی ملی به‌عنوان مسائل حاشیه انتخابات تلقی می‌شود، اما این مباحث تاثیرات بسزایی در بلندمدت در حافظه جمعی و ناخودآگاه جامعه دارد. حمید احمدی، استاد دانشگاه و یکی از نخستین پژوهشگران و مولفان مسئله هویت ملی در کشور است که در دو دهه گذشته کتاب‌ها و مقالات زیادی در این زمینه منتشر کرده است و افراد زیادی تحت‌تاثیر اندیشه‌های وی به مدافعه از ملیت و حاکمیت ملی روی آورده‌اند.

در همین زمینه