زیست بوم
آب و اهمیت آن از منظر ادیان و آئین‌ها
- زيست بوم
- نمایش از دوشنبه, 26 مهر 1389 13:35
- بازدید: 4259
برگرفته از همشهری آنلاین
حامد عاشوری
آب در ادیان و مذاهب مختلف نقشی کلیدی دارد، تمامی ادیان بر این نکته که آب مایه حیات و منشا آبادی و آبادانی و مایه تطهیر و پاکی است متفق القولند.
آب در برخی ادیان به‌عنوان خدا یا الهه و واسطه(عاملی) آسمانی پذیرفته شده است. رودخانه‌ها، باران، دریاچه‌ها، برف، طوفان‌ها، رگبارها و... اشکال مختلف آب هستند که در ادیان و فرهنگ‌های مختلف ستایش شده‌اند.
آب به‌عنوان ماده‌ای تأثیرگذار و حیات بخش که قدرت و ظرفیت لازم برای بهبود جهان و از بین بردن گناهان را داراست؛ آلودگی‌ها را می‌زداید و همه چیز، حتی احساس انسان را پاک و لطیف میکند. آب ماده‌ای زنده و روحانی است و نقش رابط بین انسان و خدا را دارد؛ آب اغلب مرز این دنیا و دنیای دیگر را نشان می‌دهد. در ادامه با توجه به کتب دینی و اسناد موجود در ادیان مختلف به جایگاه آب اشاره شده است:
اسلام
مسلمانان احترام خاصی برای آب قائلند و آن را برتر از هر چیز دیگر برای طهارت و پاکی می‌دانند. در احکام دین اسلام به اهمیت آب در غسل و وضو اشاره شده است :
- نخستین و مهم‌ترین روش، شامل شست وشوی همه بدن است، این غسل پس از داشتن ارتباط جنسی واجب و قبل از نماز جمعه و قرائت قرآن مستحب است.
- قبل از نمازهای یومیه، مسلمانان باید وضو بگیرند. تمامی مساجد، محلی را به‌عنوان منبع آب، اکثرا به صورت حوض، جهت انجام این فریضه در خود جای داده‌اند.
مسیحیت
آب ذاتا در دین مسیح با غسل تعمید پیوندخورده است (مراسمی که برای خوشامدگویی و پذیرش یک نفر در کلیسای مسیحیان برگزار می‌شود). در این مراسم، بخشی از بدن فرد یا کل بدن وی وارد آب می‌شود یا چند قطره آب بر سر او پاشیده می‌شود. این آیین دینی ریشه در انجیل دارد (از این مراسم مقدس در انجیل نیز یاد شده است).
در بخشی از انجیل آمده است که عیسی(یهود) توسط John در رودخانه اردن غسل تعمید داده شد. در غسل تعمید، آب سمبل پاکی است که گناهان را از انسان دور میکند. در کتب عهد جدید مسیحیان، آب زندگی، معرف روح خدا و یک زندگی ابدی و جاودانه است.
یهودیت
یهودیان در مناسک دینی خود از آب استفاده می‌کنند تا پاکی و طهارت خود را حفظ کنند. شستن دست‌ها قبل و بعد از خوردن غذا واجب است. گرچه آیین استحمام Mikveh در گذشته در جامعه یهودیان بسیار حائز اهمیت بوده است، ولی در حال حاضر از اهمیت این مراسم کاسته شده است، با این حال این فریضه برای وارد شدن به دین یهود واجب و ضروری است.
در دین یهود، مردان روزهای جمعه و قبل از جشن‌های بزرگ، مراسم استحمام Mikveh را انجام می‌دهند و زنان نیز قبل از مراسم ازدواج، پس از زایمان این فریضه را به جای می‌آورند.
زرتشت
دین زرتشت بر پایه تقابل خوب و بد استوار است. براساس اعتقادات پیروان این آیین، در زمان خلقت جهان، روح شیطانی به زمین حمله ور شده و بخشی از آب‌های آن را شور کرده است. پاکی و آلودگی در باور زرتشتیان بسیار حائز اهمیت است. ایشان آلودگی را مظهر شیطان و بدی می‌دانند و تقدس و احترام فراوانی برای آب پاک قائلند. تف کردن، ادرار کردن و شستن دست‌ها در رودخانه‌ها مجاز نیست، چراکه این اعمال قداست و پاکی آب را از بین می‌برد.
هندو
آب نزد هندوها سرشار از قداست و پاکی روحانی است؛ برای این افراد استحمام صبحگاهی یکی از فرایض و واجبات روزانه است. معبدهای هندوها در نزدیکی آب احداث شده‌اند و پیروان این آیین قبل از ورود به معبد بایستی بدن خود را بشویند. تعداد زیادی از زیارتگاه‌های هندوها در حاشیه رودخانه قرار گرفته و مکان‌هایی که 2یا 3 رودخانه به هم می‌پیوندند از قداست بالایی برخوردار هستند.
بودایی
در آئین بودایی، آب در مراسم سوزاندن جنازه مردگان استفاده می‌شود. بودائیان در کاسه‌ای که بین راهب و جنازه مرده قرار گرفته، آب می‌ریزند تا لبریز شود؛ پس از لبریز شدن آب از کاسه، راهب می‌گوید: همان‌گونه که باران، رودخانه را جاری می‌سازد و در نهایت به اقیانوس می‌پیوندد، امیدواریم بخشش نصیب این درگذشته شود.
شینتو
آیین شینتو بر اساس پرستش Kami (این باور که خدایان بی‌شماری که در طبیعت ساکنند) بنا شده است. پرستش Kami همواره با آیین طهارت با آب آغاز می‌شود. از نگاه شینتوها، این عمل تعادل (را در) میان طبیعت(بین)، انسان و خدایان را حفظ میکند. در آیین شینتو، آبشارها مقدس بوده و دارای جایگاه رفیعی در این آیین هستند
