نام‌آوران ایرانی
هنرمندی تاثیرگذار و یگانه
- بزرگان
- نمایش از پنج شنبه, 21 ارديبهشت 1391 23:11
- بازدید: 2954
برگرفته از روزنامه شرق
داریوش پیرنیاکان
من از دوران کودکی یعنی سال‌های 46 و 47 که نخستین بار از طریق رادیو با ساز شهناز آشنا شدم، عاشق ساز شهناز شدم و به نظرم می‌آمد که ساز او با بقیه سازهایی که از رادیو پخش می‌شد متفاوت است ولی نمی‌دانستم تفاوت ساز او در چیست. یادم می‌آید آن زمان برای اینکه بتوانم برنامه استاد را گوش کنم، حتی به کلاس درس هم دیر می‌رسیدم اما آنقدر میخکوب کارهای او بودم که این هزینه‌ها را به جان می‌خریدم و دیر‌تر سر کلاس درس حاضر می‌شدم. آرام‌آرام که در سال‌های بعد از آن به جایگاهی در موسیقی رسیدم و درکم بالا رفت، ارتباط خودم با آن فضا و تفاوت ساز شهناز را تازه فهمیدم که چه ریشه و علتی دارد. ملودی‌ها و جمله‌بندی‌هایی که در ساز او بود در کمتر سازی وجود داشت.
به قول پایور، شهناز و کسایی چکیده موسیقی ایرانی هستند به طوری که ضربی‌ها و جمله‌بندی‌هایی که می‌زدند، مشابه آنها در کارهای هم‌دوره‌های آنها دیده نمی‌شود. شهناز استادی است که اشراف کاملی بر ردیف موسیقی دارد و همین عامل، کار او را بسیار گیرا و دلنشین می‌کند.
کار استاد جلیل شهناز را از چند بعد می‌توان بررسی کرد. شهناز هم در بداهه‌نوازی، هم در آهنگ‌سازی و هم در جواب آواز، در اوج قرار دارد؛ او هم بداهه‌نوازی قوی است، هم جواب آوازدهی بسیار قوی و هم سازنده قطعات ضربی بسیار متنوع و گیرا. از دیگر ویژگی‌های کار او این است که ریتم کارش خیلی قوی و به واقع از شاهکارهای نوازندگی است. موضوع بسیار مهم دیگر به پرکار بودن او برمی‌گردد؛ جلیل شهناز بسیار کار تولید کرده و یکی از پرکارترین نوازندگان رادیو است که نزدیک به 200 تا 300 تک‌نوازی دارد.
او حتی از همان سال‌های 27 و پس از آنکه در رادیو بوده یعنی حدود 30سالگی همان پختگی 50سالگی را دارد و آدم احساس نمی‌کند که آن زمان کار او پختگی نداشته است. از سوی دیگر ویژگی شخصیتی مهمی که او دارد به شوخ‌طبعی و بذله‌گویی او برمی‌گردد به نحوی که هر کس هر زمان با او بود از در کنار او بودن لذت برده است. من همیشه از علی‌اکبر شهنازی می‌پرسیدم که شهناز چطور ساز می‌زند و او پاسخ می‌داد که خیلی خوب می‌زند.
در واقع ایشان خیلی به شهناز علاقه داشت و این علاقه متقابل هم بود.
یادم می‌آید تنها کسی که از قدیمی‌ها به مراسم ترحیم شهنازی آمده بود و خیلی هم گریه می‌کرد او بود و این قدرشناسی گذشتگان میراثی است که موسیقیدانان جوان باید آن را از شهناز یاد بگیرند و در فعالیت‌هایشان آن را به کار بندند. نکته آخر هم اینکه درست است که شهناز شاگرد خاصی نداشت و بیشتر به کار تولید مشغول بود اما او هنرمندی است که بسیار روی نوازندگان بعد از خود تاثیرگذار بوده و این موضوعی است که همگان بر آن تاکید دارند.
